NFT چیست و چگونه کار میکند؟ مزایا و معایب NFT

واژه NFT یکی از واژگان پر سر و صدای ارزهای دیجیتال در چند وقت اخیر بوده است. بسیاری از افراد قیمت‌های میلیون دلاری NFTها را کلاهبرداری دیجیتال می‌نامند در حالی که عده دیگر، خبر از باز شدن یک پنجره جدید به دنیای انسان‌ها می‌دهند. در این میان عده زیادی نیز هستند که به دنبال یافتن پاسخ ساده و کامل برای سوال NFT چیست و چه کاربردهایی دارد هستند. هدف ما از نوشتن این مقاله، توضیح ساده و کامل مفهوم NFT با تاکید بر ویژگی‌ها و کاربردهای آن به خصوص در بازی‌ها، متاورس و فضای وب 3 است.

NFT چیست ؟

پیش از بررسی فنی مفهوم NFT می‌خواهیم شکل ساده شده مفاهیم آن را بررسی کنیم. فرض کنید اثری را به کمک فتومونتاژ در فتوشاپ خلق کرده باشید و بخواهید آن را به فروش برسانید. هر شخصی می‌تواند یک کپی از اثر شما را در کامپیوتر خود داشته باشد و با دانلود آن اثر، هیچ حق مالکیتی نیز به شما پرداخت نشود. در مثالی دیگر فرض کنید تابلو نقاشی رنگ روغن کشیده باشید و بخواهید آن‌ را به فروش برسانید. در مثال اول یعنی عکس و در مثال دوم، تابلو نقاشی، هر دو را می‌توانید به یک NFT تبدیل کنید و با این تبدیل، حتی با از بین رفتن کالای فیزیکی – در اینجا تابلو نقاشی – خود اثر در قالب یک NFT از بین نمی‌رود و حق مالکیت آن در اختیار صاحب اصلی NFT حفظ می‌شود.

اگر بخواهیم ساده‌تر از این توضیح دهیم باید گفت در صورتیکه تابلو نقاشی به یک عکس تبدیل و آن عکس در قالب یک NFT فروخته شود، این عکس دارای شناسانامه منحصر به فردی خواهد بود که حتی کپی‌های آن نیز برابر با اثر اصلی نخواهند بود. به این ترتیب، حتی یک عکس با فرمت JPEG نیز می‌تواند به یک NFT تبدیل و فروخته شود.

در حقیقت، NFT به دارایی دیجیتالی می‌گویند که همانند آثار هنری قابل جمع‌کردن باشد. این دارایی دیجیتال، ارزش خود را به صورت نوعی از رمزارز حفظ می‌کند. در حقیقت، همانطور که یک فرش دستبافت یا تابلوی نقاشی، ارزش خود را در طول زمان حفظ می‌کند و نوعی سرمایه‌گذاری به شمار می‌آید، در رابطه با NFT نیز همین امر صدق می‌کند که در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت.

خود واژه NFT به معنای «ژتون (توکن) غیر قابل معاوضه» (non-Fungible Token | NFT) است و در حقیقت، توکنی دیجیتال و نوعی رمز ارز مانند بیت‌کوین و اتریوم است. اما برخلاف یک سکه استاندارد در بلاک چین بیت‌کوین، NFT منحصر به فرد است و نمی‌توان آن‌ را معاوضه کرد.

NFT بخشی از بلاک چین اتریوم است.

غیر قابل معاوضه به چه معناست؟

ممکن است این سوال برای شما پیش آمده باشد که «غیر قابل معاوضه» (non-fungible) به چه معناست. در حقیقت، NFT را نمی‌توان مانند اسکناس به طور مستقیم رد و بدل کرد چراکه هیچ دو NFT با یکدیگر مشابه نیستند. برای درک بیشتر می‌توانید بلیت کنسرت را در نظر بگیرید، در یک کنسرت، هیچ دو بلیتی با یکدیگر برابر نیستند و هر بلیت، منحصر به فرد است و اطلاعات مشخصی مانند نام خریدار، تاریخ کنسرت و شماره صندلی (جایگاه) را شامل می‌شود. این اطلاعات سبب می‌شوند تا نتوان بلیت‌ها را با یکدیگر معاوضه کرد.

با توضیحات بالا می‌توان به اهمیت این توکن و تفاوت آن‌ها با سایر رمزارزها پی برد. NFT فقط یک دارایی نیست و اطلاعات اضافی را شامل می‌شود که این اطلاعات ارزش NFT را به بیش از یک ارز خالص ارتقا داده و به قلمرو حقیقی آن می‌رساند. بنابراین، NFTها انواع مختلفی دارند اما می‌توانند به هنر دیجیتال، فایل موسیقی، ویدیو یا هر چیز منحصر به فردی اختصاص پیدا کنند که دارای ارزش باشد. به بیان ساده تر، NFTها نوعی کالای کلکسیونی به شمار می‌آیند اما بر خلاف این‌که به طور مثال یک تابلو رنگ روغن داشته باشید، یک عکس با فرمت JPG خواهید داشت.

توضیح خاصیت غیرقابل معاوضه بودن با استفاده از مثال‌ها به راحتی انجام می‌شود. یک سکه ارز دیجیتال سولانا همواره برابر با یک سکه دیگر سولانا است یا حتی یک اسکناس هزار تومانی از هر جهت با یک اسکناس هزار تومانی دیگر یکسان است. اما به طور مثال، یک تابلوی نقاشی کوبیسم اثر پیکاسو، ارزشی دارد که در حراجی مشخص و به بالاترین پیشنهاد داده می‌شود.

هنرمندانی که بخواهند آثار خود را به صورت NFT به فروش برسانند باید در یک فروشگاه ثبت نام و توکن‌های دیجیتالی را با بارگذاری و تایید اعتبار اطلاعات خود بر روی یک بلاک چین «ضرب» (Mint) کنند. این کار، هزینه‌ای در حدود ۴۰ تا ۲۰۰ دلار را شامل می‌شود. هنرمندان می‌توانند پس از ایجاد NFT از آثار خود، آن‌ها را برای یک حراجی ثبت کنند. در ادامه مطلب، نحوه انجام این کار و فروش آثار را یاد می‌گیریم و اشاره خواهیم کرد که هزینه‌های این کار، بسیار بیشتر از ۲۰۰ دلار خواهد بود.

اثر فروخته شده با ارزشی بیش از ۳۰۰۰ دلار

فعالیت در بازارهای مالی امروزه به یک باید برای تمامی افراد جامعه تبدیل شده است و لازمه ثمربخش بودن آن آشنایی با ویژگی‌های مختلف بازارهای مالی است. به دلیل اهمیت این موضوع، «فرادرس» اقدام به انتشار فیلم آموزش آشنایی با بازارهای مالی کرده که لینک آن در ادامه آورده شده است.

تفاوت توکن قابل معاوضه و غیر قابل معاوضه چیست؟

با مطالعه مطالب بالا می‌دانیم که NFT یک توکن یا ژتون غیرقابل معاوضه است اما فقط آن را تعریف کرده‌ایم و شاید برای درک معنای حقیقی، نیاز به توضیحات بیشتری داشته باشیم تا تفاوت توکن قابل معاوضه و غیرقابل معاوضه را درک کنیم.

تکنولوژی بلاک چین همواره با رمزارزها توصیف شده است. اگر به تازگی با بلاک چین آشنا شده باشید احتمالا گمان می‌کنید که این تکنولوژی تنها برای توسعه دارایی‌های رمزی مناسب است اما در حقیقت،‌ پتانسیل بکارگیری این تکنولوژی فراتر از رمزارزها است. در حال حاضر، دولت‌ها، شرکت‌ها و افراد می‌توانند شناسه‌ها، گواهینامه‌ها و داده‌های مختلف و حیاتی را بر روی بلاک چین قرار دهند. حتی دانشجویان می‌توانند مدرک تحصیلی خود را به صورت بلاک چین در اختیار داشته باشند که در تمام جهان شناخته شده باشد. اما چه اتفاقی سبب شده تا افراد به چنین قابلیت ویژه‌ای دسترسی داشته باشند. برای پاسخ به این سوال باید با توکن‌های قابل معاوضه و غیر قابل معاوضه آشنا شویم.

توکن چیست؟

توکن اشاره به نمایش مشهودی از حس، واقعیات یا کیفیت‌های مختلف دارد و افراد در زندگی روزمره با آن روبرو می‌شوند. به طور مثال، کلید هتل، اثبات یا نمایشی برای پرداخت هزینه اتاق به شمار می‌آید یا کارت شناسایی شما نشان دهنده استخدام شما در یک شرکت است. همچنین، گواهینامه رانندگی یک شخص بیان‌گر قبولی او در امتحانات رانندگی و صلاحیت او برای رانندگی است. به طور مشابه، توکن را می‌توان یک ماهیت وجودی خاص در فضای رمزنگاری توصیف کرد.

این توکن می‌تواند دارای ارزش، حق رای، سهام یا هر چیز دیگری باشد و محدود به یک نقش خاص نیست بلکه می‌توان نقش‌های مختلفی را به آن اختصاص داد. یک توکن می‌تواند بیانگر ویژگی یا دارایی خاص از یک شرکت باشد و برای شرکت این امکان وجود دارد که به سرمایه‌گذاران خود در مزایده‌های عمومی، توکن بدهد.

اهمیت توکن چیست؟

حال این سوال پیش می‌اید که نقش و اهمیت توکن‌ها در چیست و چرا برای آشنایی با NFT باید در ابتدا با توکن آشنا باشیم. همانطور که گفته شد، توکن‌ها محدود به نقش خاصی نیستند و کاربردهای زیادی دارند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

توکن نقش یک دروازه برای ورود به برنامه‌ها و خدمات بلاک چین دارد.

توکن‌ها در تایید صلاحیت اشخاص در برخی از حق رای‌ها نقش دارند.

توکن می‌تواند در تجربه کاربر نقش مهمی داشته باشد. به طور مثال، به کمک توکنِ کاربران در یک مرورگر اینترنت می‌توان خدمات مختلفی را به آن‌ها ارائه داد.

از نقش‌های مهم توکن می‌توان به رد و بدل کردن دارایی‌ها (ارزش‌ها) اشاره کرد. در حقیقت، از توکن در بلاک چین برای تبدیل ارزش استفاده شده است.

علاوه بر تمامی کابردهای بالا، توکن می‌تواند بیانگر مالکیت یک کالای خاص باشد و همین کاربرد است که تفاوت توکن‌های قابل معاوضه با توکن‌های غیرقابل معاوضه را نشان می‌دهد.

نحوه خرید NFT به چه شکل است؟

NFT را می‌توان از طریق پلتفرم‌های مختلفی خریداری کرد که روش خرید در هر کدام از آن‌ها با هم متفاوت است. در هر حال، برای خرید NFT از هر پلتفرمی به یک کیف پول ارز دیجیتال مخصوص آن پلتفرم نیاز دارید و این کیف پول باید از طریق صرافی‌های ارز دیجیتال با رمزارزهای مورد قبول پلتفرم شارژ شود. به دلیل تقاضای زیاد NFTها، آن‌ها را در رویدادها و حراجی‌های مختلفی به فروش می‌رسانند و متقاضیان خرید باید از قبل برای این رویداد ثبت نام و کیف پول خود را شارژ کرده باشند. در این حراجی‌ها هر NFT به بالاترین قیمت پیشنهادی از سوی کاربران فروخته می‌شود. در زیر، فهرستی از سایت‌های فروشنده NFT آورده شده است.

Nifty Gateway

علاوه بر این، به تازگی از NFTها برای خرید‌های درون‌برنامه‌ای بازی‌ها نیز بهره می‌گیرند. این دارایی‌ها توسط بازی‌کنندگان خرید و فروش می‌شوند. به طور مثال، شمشیرهای یک کاراکتر مخصوص در بازی، پوسته‌های مختلف یا آواتارها همگی از جمله این دارایی‌ها به شمار می‌آیند.

مزایا و معایب NFT چیست؟

NFTها نیز همانند سایر توکن‌های ارز دیجیتال دارای مزایا و معایبی هستند. جدید بودن ایده NFT در میان سرمایه‌گذاران باعث شده است که بحث‌های زیادی در مورد کارکردهای آن شکل بگیرد. در حالی که عده‌ای به کل ایده این توکن‌ها را فریبکارانه می‌دانند، بسیاری بر این باورند که NFT راه را برای ایجاد دنیای مجازی غیرمتمرکز که در آن افراد می‌توانند هویت خود را داشته و مالک دارایی‌ها باشند باز کرده است. در ادامه به بررسی مزایا و معایب این توکن‌ها می‌پردازیم.

مزایای NFT چیست؟

تا اینجا با NFT و کاربردهای توکن‌های غیر قابل معاوضه آشنا شدیم. در این بخش قصد داریم ویژگی‌های اصلی NFT که باعث کارایی و ارزشمندی آن‌ها شده است را بررسی کنیم.

غیر اشتراکی: به طور مثال، یک کاراکتر کارتونی را نمی‌توان به طور مشترک در بازی دیگری استفاده کرد. این مورد در رابطه با اشیا کلکسیونی نیز صدق می‌کند.

تقسیم ناپذیر: NFTها را برخلاف بیت‌کوین نمی‌توان به واحدهای کوچکتری تقسیم کرد یعنی به طور مثال نمی‌توانیم NFT 1/5 داشته باشیم بلکه به عنوان یک ماهیت کامل وجود دارند.

تخریب ناپذیر: از آن‌جایی تمامی داده‌های NFT بر روی بلاک چین و به کمک قراردادهای هوشمند ذخیره شده است، هیچ توکنی را نمی‌توان تخریب کرد و از بین برد. این خاصیت برای مالک آن نیز صدق می‌کند یعنی به طور مثال، یک شمشیر در بازی ویدیویی، مالک خاص خود را دارد و در اختیار شرکت سازنده بازی نیست.

تاییدپذیر: از مزایای ذخیره داده‌های مالکیت بر روی بلاک چین این است که می‌توان خالق اصلی آن‌ها را ردیابی کرد و این سبب تایید اصالت و عدم جعلی بودن آن‌ها می‌شود.

کمیاب: یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های توکن‌های NFT کمیابی آن‌ها است. سازندگان NFT معمولا تعداد بسیار کمی از یک طرح ایجاد می‌کنند و این باعث ارزشمند شدن توکن می‌شود.

قابل انتقال: انتقال مالکیت توکن‌های غیر قابل معاوضه به سادگی و از طریق کیف پول‌های ارزدیجیتال انجام می‌شود. این کار در بازارهای بلاک چینی انجام می‌شود و افراد از سرتاسر دنیا بدون این که یکدیگر را بشناسند و به هم اعتماد داشته باشند توکن‌های خود را خرید و فروش می‌کنند.

معایب NFT چیست؟

پول‌های زیادی در بازارهای NFT جابجا می‌شوند که همین امر، بحث‌برانگیز بودن آن‌ها را سبب شده است. بسیاری از سرمایه‌گذاران هنوز به این باور نرسیده‌اند که یک اثر هنری که در یک پلتفرم بلاک چینی به صورت NFT ثبت شده است همانند یک اثر هنری واقعی منحصر به فرد و ارزشمند است. از طرفی مشکلات عمومی مربوط به ارزهای دیجیتال مانند مصرف بالای انرژی و آلودگی محیط زیست نیز بر NFTها تاثیر منفی گذاشته است.

اتریوم و بیت‌کوین برای حفظ امنیت کاربران خود انرژی بسیار زیادی مصرف می‌کنند و چون بیشتر NFTها بر بستر شبکه اتریوم ساخته می‌شوند، بسیاری از کاربران تولید NFTها را به ضرر محیط زیست می‌دانند. البته به زودی قرار است اتریوم 2 با الگوریتم اجماع اثبات سهام جای اتریوم 1 را بگیرد که در این صورت این مساله نیز حل خواهد شد.